9. Sınıf Ders Notları

Harita Çeşitleri Nelerdir?

Harita çeşitleri coğrafya 9.sınıf harita bilgisi ünite içerisinde işlenmektedir. Harita çeşitleri nelerdir? Ölçeklerine göre haritalar (büyük ölçekli haritalar, orta ölçekli haritalar, küçük ölçekli haritalar), konularına göre haritalar (genel haritalar, özel haritalar) olmak üzere ikiye ayrılarak işlenmiştir.

Harita Çeşitleri

Harita çeşitleri genel olarak ölçeklerine göre ve kullanım amaçlarına göre ikiye ayrılır. Ölçeklerine göre; büyük ölçekli, orta ölçekli, küçük ölçekli olmak üzere üçe ayrılır. Konularına göre genel ve özel haritalar olmak üzere ikiye ayrılır. Harita hayatın her alanında yardımcı araç olarak kullanılır. Bir kentin yerleşim planının hazırlanmasında, karayolu, demiryolu ulaşım sistemlerinde, vb birçok alanda kullanılmaktadır.

Ölçeklerine Göre Harita Çeşitleri

Ölçeklerine Göre Harita Çeşitleri
Ölçeklerine göre haritalar

1) Büyük Ölçekli Haritalar 

Ölçekleri 1/200.000’den daha büyük olan haritalardır.  Dar alanları ayrıntılı bir şekilde gösterir. Bu haritalar ikiye ayrılır.  Ölçeği 1/20.000’den daha büyük olan büyük ölçekli haritalara plan denir. Planlar en ayrıntılı haritalardır. Şehir imar planları ve kadastro haritaları bu gruba girer. Ölçeği 1/20.000 ile 1/200.000 arasında olan haritalara topoğrafya haritaları denir. Topoğrafya haritaları küçük sahalardaki (köy, Şehir, bölge) yer şekli, nüfus ve ekonomik özelliklerin ayrıntılı bir şekilde gösterildiği haritalardır. Daha çok askeri amaçlarla kullanılır. Ölçeklerine göre haritalar Büyük ölçekli haritaların özellikleri;

  • Ölçeğin paydası küçüktür.
  • Gösterilen alan dardır.
  • Ayrıntıyı gösterme gücü fazladır.
  • Hata oranı azdır.
  • Kağıt üzerinde kapladığı alan fazladır.
  • İzohipsler arası yükselti farkı azdır.

2) Orta Ölçekli Haritalar 

Ölçekleri 1/200.000 ile 1/500.000 arasında olan haritalardır. Bu haritalarda yüksek dağlar, büyük akarsu ve göller ile büyük yerleşim merkezleri gösterilebilmektedir.

3) Küçük Ölçekli Haritalar

Ölçekleri 1/500.000’den küçük olan haritalardır. Geniş alanları gösteren, (ülke, kıta, dünya) ayrıntısı az olan haritalardır. Duvar haritaları ve atlaslar bu gruba girer. Ölçeklerine göre haritalar Küçük ölçekli haritaların özellikleri

  • Ölçeğin paydası büyüktür.
  • Gösterilen alan geniştir.
  • Ayrıntıyı gösterme gücü azdır.
  • Hata oranı fazladır.
  • Kağıt üzerinde kapladığı alan fazladır.
  • İzohipsler arası yükselti farkı fazladır.

Konularına Göre Harita Çeşitleri

Konularına göre harita çeşitleri
Konularına göre haritalar

A) Genel Haritalar

İnsanların birçoğunun kullandığı haritalardır. Herhangi bir konu hakkında genel bilgiler vermek amacıyla hazırlanır.  Fiziki, siyasi, idari, beşeri ve ekonomi, topoğrafya haritaları, turistik haritalar, şehir haritaları, genel haritaların bazılarıdır.

1) Fiziki Haritalar

Yer yüzünün fiziki özelliklerini gösteren haritalardır. Dağlar, ovalar, platolar, akarsular, göller vb yer şekilleri bu haritalarda gösterilmektedir. Bu haritada kullanılan renkler yükselti basamaklarını ifade eder. Fiziki haritaları diğer haritalardan ayıran en önemli özellik; yükselti bulma, eğim hesaplama ve profil çıkarma gibi uygulamalar için elverişli olmasıdır. Konularına göre haritalar

Turkiye Fiziki Haritasi
Türkiye Fiziki Haritası

2) Siyasi Haritalar

Ülkelerin sınırlarını gösteren haritalara denir. Ülke içindeki il, ilçe ve köy gibi idari birimler arasındaki sınırları gösteren haritalara ise idari haritalar denir. Bu haritalar sadece sınırları gösterir. Ayrıca belli başlı göller ve akarsularda yer alır.

Türkiye İdari Haritası
Türkiye idari bölünüş haritası

3) Beşeri ve Ekonomi Haritaları

Nüfus, göç, yerleşme, ırk, din, dil, din ve kültürel özelliklerin gösterildiği haritalar beşeri haritalardır. Tarım, hayvancılık, madencilik, sanayi, ticaret, turizm, ulaşım gibi ekonomik faaliyetlerin gösterildiği haritalara da ekonomi haritaları denir.

Türkiye nüfus yoğunluğu haritası
Türkiye nüfus yoğunluğu haritası

B) Özel Haritalar

Özel bir konuda uzman kişiler tarafından hazırlanan haritalardır. Bitki, toprak, nüfus, ekonomi, jeoloji, klimatoloji haritaları özel haritaların bazılarıdır.

1) Araziden Yararlanma Haritaları

Arazi kullanımını gösteren haritalardır. Bu haritalardan ekili alanlar ile dikili alanların, çayır alanları ile mera alanlarının, orman alanları, dik sarp ve kayalık alanların, bataklıklar gibi metruk alanlar hakkında bilgi edinilir.

2) Hidrografya Haritaları

Dünya üzerindeki bir yerin akarsular, göller, yeraltı suları, kaynaklar yani kısaca su özellikleri ile ilgili bilgiler veren haritalardır. Bu haritalar bize sular ile ilgili çok yönlü bilgi edinmemizi sağlar. Örneğin; göllerin oluşumu, akarsuların drenaj tipi, akarsu havzaları, akarsuların akım miktarı, sulama kanalları, göl sularının özellikleri, yeraltı suları, kaynakların türü sayısı ve verimlilik derecesi hakkında bilgi edinilir.

3) İzoterm Haritaları

Bir yerde sıcaklıkları aynı olan noktaları birleştiren eğrilerden oluşan haritalara izoterm haritaları denir. İzoterm haritalardan faydalanarak, bir bölgedeki sıcaklığın dağılışı ile ilgili bilgi edinilir. Sıcaklık ile ilgili verileri daha anlaşılır göstermek için eğriler arasındaki sıcaklık basamaklarını uygun renklerle gösterilir. Sıcak yerlerin gösteriminde kırmızı tonlar kullanılırken, soğuk yerlerin gösteriminde mavinin tonları kullanılmaktadır.

4) Jeomorfoloji Haritaları

Bir yerdeki yer şekilleri hakkında bilgiler veren haritalardır. Bu haritalardan faydalanarak faylar hatları, yamaçlar, vadiler, kısacası dış kuvvetler tarafından oluşturulan aşınım ve birikim şekilleri gösterilir. Yerin şekillerini haritalar üzerinde fark edebilmek için bu haritalarda renklendirilir.

5) Toprak Haritaları

Bir yerin topraklarının özellikleri ve dağılışları hakkında bilgiler veren haritalardır. Bu haritalar yardımıyla, yetiştirilecek tarım ürünlerin belirlenmesi, topraklardan daha iyi verim nasıl alınabilir gibi bir çok konuda yararlanılır.

Bilgi Notu: Haritalardan faydalanarak yönleri bulabilir, coğrafi konum belirleyebilir, uzunluk ve alan hesaplamaları yapılabiliriz. Yükseltilerin hesaplanması, eğim hesaplaması sadece fiziki haritalardan ve topoğrafya haritalarında yapılır.

Harita çeşitleri pdf coğrafya ders notu indirmek için tıklayınız.

https://drive.google.com/file/d/1q3WBSV6kZ4BFVlX3RTHW35Jo3TZ8Wk_1/view?usp=sharing

Harita nedir? Harita elemanları nelerdir? ders notuna çalışmak için tıkla.

https://www.derscografya.com/harita-nedir-harita-elemanlari/

Bir yanıt yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu