10.Sınıf Ders Notları

Dünyadaki Bitki Toplulukları

Dünyadaki Bitki Toplulukları ve Özellikleri

Dünyadaki bitki toplulukları, bir bölgede var olan iklimin en önemli kanıtıdır. Bir yerin bitki örtüsüne bakılarak o yerin sıcaklık ve yağış özellikleriyle ilgili yorum yapılabilir.
Yeryüzünde bitki örtüsünün dağılışını etkileyen faktörler şunlardır:

  1. İklimi
  2. Yer şekilleri
  3. Toprak özellikleri
  4. Beşeri faktörler

Yeryüzündeki bitki formasyonları (bitki toplulukları) şunlardır:

  1. Ağaç formasyonu
  2. Çalı formasyonu
  3. Ot formasyonu
  4. Çöl formasyonu
Dünyada Bitki Toplulukları
Dünyada Bitki Toplulukları Dağılışı Haritası

Ağaç Formasyonu

Ekvatoral Yağmur Ormanları

Her mevsim yağışlı ve yıllık sıcaklık ortalaması fazla olan ekvatoral iklim bölgesinin bitki örtüsüdür. Yıl boyunca yeşil kalan bu ormanlar, boyları 50-60 metreyi bulan geniş yapraklı ağaçlardan oluşur. Amazon ve Kongo havzaları ile Endonezya ve Malezya’da görülür.

Muson Ormanları

Muson iklim bölgelerinde görülen bu ormanlar, yağış miktarının 2000 mm’nin üzerinde olması sebebiyle oldukça gür ve geniş yapraklıdır. Yaz yağışlarına bağlı olarak yeşillenen bu ağaçlar, kışların kurak geçmesi sonucunda yapraklarını döker. Yaygın olarak görülen ağaç türü Teak‘tır.

Orta Kuşağın Karışık Ormanları

Bu ormanlar orta kuşağın ılıman okyanusal iklim bölgelerinde görülür. Geniş yapraklı ağaçlarla iğne yapraklı ağaçlardan oluşur. Sıcaklığın fazla olduğu yerlerde geniş yapraklı, sıcaklığın düşük olduğu yer|erde ise iğne yapraklı ağaçlar yetişmektedir. Batı Avrupa, kuzeydoğu Avustralya, güney Şili ve kuzeybatı Amerika’da görülür.

Tayga Ormanları

60° enlemleri civarında, kutuplara yakın sert karasal iklim bölgelerinde yayılış gösterir. Bu ormanlar sıcaklığın düşük olması nedeniyle iğne yapraklı ağaçlardan oluşur. Kanada, İskandinav yarımadası ve Sibirya’da yaygındır.

Çalı Formasyonu

Dünyadaki bitki toplulukları, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya çıkan, daha kısa boylu, bodur bitki topluluğuna çalı formasyonu denir. Çalı formasyonunun başlıca türleri şunlardır:

Maki Bitki Örtüsü

Maki Türleri

Akdeniz ikliminin bitki örtüsüdür. Yıl boyunca yeşil kalan kısa boylu, bodur ağaç ve çalılardan oluşur. Yaz kuraklığına dayanabilmek için yaprakları sert, kaygan ya da kadifemsi tüylerle kaplıdır. Başlıca maki türleri; defne, mersin. kocayemiş, zakkum, zeytin, keçiboynuzu ve kermes meşesidir.

Garig Bitki Örtüsü

Garig Türleri

Akdeniz iklim bölgelerinde makinin tahrip edilmesiyle ortaya çıkan bodur çalı topluluğudur. Başlıca garig türleri; abdest bozan, diken çalısı, nane, funda ve sarı çiçekli yasemindir.

Psödomaki (Yalancı Maki) Bitki Örtüsü

Ormanların tahrip edildiği yerlerde oluşan; nemli, ılıman iklim bölgelerinde ortaya çıkan ve makiye benzeyen çalı topluluğudur. Karadeniz kıyılarında görülür. Yalancı maki olarak da bilinir.

Ot Formasyonu

Dünyadaki bitki toplulukları, iklim şartlarının (sıcaklık ve yağış gibi) ağaç yetişmesine olanak sağlamadığı yerlerde belirli mevsimlerde yetişen, ot cinsinden bitkilerin oluşturduğu topluluktur.

Savan Bitki Örtüsü

Savan Ot Toplulukları

Subtropikal iklim bölgelerindeki yaz yağışlarına bağlı olarak yeşeren, kış kuraklığıyla sararan uzun boylu otlardır. 10°-20° enlemleri arasında Brezilya, Venezuela, Kolombiya, Peru, Sudan, Çad ve Nijerya gibi ülkelerde görülür.

Step (Bozkır) Bitki Örtüsü

Bozkır Türleri

Orta kuşak karasal iklimin ılıman bölgelerinde görülen ilkbahar yağışlarıyla yeşerip, yaz kuraklığıyla sararan kısa boylu otlardır. Bozkır bitki örtüsü alanlarında yıllık yağış miktarı 250-300 mm civarındadır. Başlıca bozkır türleri; geven, çoban yastığı, üzerlik otu, yavşan otu, adaçayı, sığır kuyruğu ve kekiktir. Orta Asya, orta Avrupa, Amerika’nın iç kısımları ve Türkiye’de görülür.

Ormanların insanlar tarafından tahrip edilmesi şonucunda ortaya çıkan bozkırlara antropojen bozkır denir. Bu yerlerde bozkırlann arasında yer yer ağaçlara rastlanmaktadır.

Çayır Bitki Örtüsü

Orta kuşağın yarı nemli karasal iklim bölgelerinde görülür. Yaz yağışlarına bağlı o|arak yeşeren uzun boylu, gür otlardır. Orman üst sınırından sonra yetişen çayırlara ise dağ çayırları ya da alpin çayırları denilmektedir.

Tundra Bitki Örtüsü

Tundra iklim bölgelerinde yılın büyük bir bölümünde sıcaklıklar 0°C’nin altında olduğu için toprak da yılın büyük bir bölümünde donmuş haldedir. Yaz mevsiminde toprağın üst kısmındaki buzullar çözülerek bataklıklara dönüşür. Yaz mevsiminde bu bataklıklarda yetişen soğuğa dayanıklı otsu bitkilere tundra denir. Ağaçlar yoktur. En yaygın tundra türü likenlerdir. Tundralar Avrupa’nın kuzev kıyılarında, kuzey Sibirya’da, kuzey Kanada ve Grönland adası kıyılarında görülür.

Çöl Formasyonu

Çöl Bitkileri

Dünyadaki bitki toplulukları, yıllık yağış miktarının 200 mm’nin altında olduğu çöllerde görülen otlar, çalılar ve kaktüslerden oluşur. Kaktüslerin yaprakları yüksek sıcaklıklar karşısında terlemeyi azaltmak için iri dikenlere dönüşmüştür. Ayrıca çöl bitkilerinin alt kısımları yani kök sistemleri oldukça gelişmiştir. Çöl bölgelerinde yer altı sularının yüzeye çıktığı alanlara vaha denir. Vahalarda hurma ve palmiye ağaçları da bulunur.

Çöl vahalık alanlarda hurma ve palmiye ağaçları

Eba Dünyadaki bitki toplulukları konusunu video anlatım izlemek için tıklayınız.

Toprak Tipleri ve Özellikleri konusuna çalışmak için tıklayınız.

Bir yanıt yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu