İçindekiler
Doğanın unsurları coğrafya 9.sınıf doğa ve insan ünitesi içerisinde işlenmektedir. Bu konu içerisinde muhteşem dörtlü adı verilen Biyosfer (Canlı Küre), Atmosfer (Hava küre), Litosfer (Taş Küre) anlatılmaktadır.
Doğayı Oluşturan Unsurları Nelerdir?
Doğanın unsurları ( muhteşem dörtlü); Biyosfer (Canlı Küre), Atmosfer (Hava küre), Litosfer (Taş Küre), Hidrosfer (Su Küre) adı verilen doğal sistemlerden oluşmaktadır.
1) Biyosfer (Canlı Küre)
Canlıların oluşturduğu sistemdir. Bu sistem içerisinde insanlar, bitkiler, hayvanlar, mikro organik canlılar bulunur. Biyosferi fiziki coğrafyanın alt bilim dallarından biyocoğrafya inceler. Dünyadaki bütün canlılar atmosferdeki gazlardan, hidrosferdeki sulardan ve litosferdeki besin kaynaklarından faydalanarak yaşamını devam ettirir. Biyosferdeki bazı doğa olayları
- İnsanların hayvanlardan yararlanması
- İnsanların bitkilerden yararlanması
- Oksijen üretimi
- Orman yangınları
- Bitkilerin büyümesi
- Bitkilerin yayılması
- Doğal gübre oluşumu
- Biyoçeşitlilik
- Hayvancılık
2) Atmosfer (Hava küre)
Çeşitli özellikteki gazların Dünya’yı çevrelemesiyle oluşmuş doğal bir küredir. Canlı ve cansız yaşamın en önemli unsurlarından biridir. İklim olayları bu doğal sistem içerisinde gerçekleşir. Yeryüzünde ısı ve ışığın dengeli dağılmasını, gölge yerlerin aydınlanmasını, güneşin zararlı ışınlarından dünyamızın korunmasını, meteorların (Gök taşı) parçalanmasına, radyo dalgalarını yansıtması gibi doğal çevreye birçok faydası bulunmaktadır. Atmosfer iklim olaylarını etkilediği için fiziki coğrafyanın alt bilim dallarından klimatoloji inceler. Atmosferdeki bazı doğa olayları şunlardır.
- Yağış
- Rüzgar
- Bulutlanma
- Güneşlenme
- Yıldırım ve şimşek
- Kasırga ve hortumlar
- Genel hava dolaşımı
- Nem ve sıcaklık değişimi
3) Litosfer (Taş Küre)
Yer kabuğunun en dış bölümüdür. Litosfere taş küre denilmesinin nedeni bileşiminin kayaçlardan oluşmasıdır. Ortalama kalınlığı 35 km’dir. Yer kürenin en ince, en soğuk, yoğunluğu en az ve en hafif olan katmandır. Litosferin üzeri dağ, ova, vadi, plato gibi yeryüzü şekilleriyle biçimlenmiştir. Litosferi fiziki coğrafyanın alt bilim dallarından jeoloji ve jeomorfoloji bilimi inceler. Litosferde yaşanan bazı doğa olayları
- Depremler
- Toprak oluşumu
- Volkanizma
- Levhaların hareketleri
- Taşların oluşumu
- Erozyon ve Heyelan
- Yer şekillerinin oluşması
- Dış ve iç kuvvetler
4) Hidrosfer (Su Küre)
Yeryüzündeki okyanus, deniz, göl, akarsu, kaynak suları ve yer altı suları su küreyi oluşturur. Su canlılar için vazgeçilmez bir maddedir. Dünyanın %71’i hidrosferden oluşmaktadır. Hidrosferi fiziki coğrafyanın alt bilim dallarından hidrografya inceler. Hidrosferde yaşanan bazı doğa olayları.
- Su döngüsü
- Dalgalar ve akıntılar
- Gelgit
- Tsunami
- Buzul erimesi
- Sel ve taşkınlar
- Suyun buharlaşması
- Akarsu ve yer altı suları
Doğanın Unsurları Görseli
derscografya.com/cografyanin-ilkeleri/
Doğanın unsurları pdf coğrafya ders notuna
https://drive.google.com/file/d/14P2nzJ60SB9us7khn3beAxI8fNHy82Hg/view?usp=sharing
