İçindekiler
Coğrafyanın ilkeleri (Prensipleri) coğrafya 9.sınıf doğa ve insan ünitesi içerisinde işlenmektedir. Coğrafyanın ilkeleri, Coğrafyanın prensipleri her bilimde olduğu gibi coğrafyanın da kendine özgü yöntem ve ilkeleri bulunmaktadır. Dağılış ilkesi (Yayılma ilkesi, Bağlantı ilkesi (Karşılıklı ilgi ilkesi), Nedensellik ilkesi (Sebep-Sonuç ilkesi)
Coğrafyanın İlkeleri (Prensipleri)
Her bilimde olduğu gibi coğrafyanın da kendine özgü yöntem ve ilkeleri bulunmaktadır. Coğrafyanın prensipleri
1) Dağılış İlkesi
Coğrafyaya özgü bir ilkedir. Coğrafya biliminin en başta gelen ilkesidir. Coğrafyanı neden sonuç ve bağlantı ilkelerin haritaya aktarılması dağılış ilkesi ile açıklanır. Haritalara aktarılan konular bu ilke ile alakalıdır.
Bu ilke, haritalarla ifade edilir ve “nerede” sorusuna cevap verir. Her türlü doğal ve beşeri unsurun dağılışı Coğrafyanın konusudur. Coğrafyanın yayılış alanını ve dağılışını haritalar kullanarak gösterir. Dağılım ilkesi coğrafyanın konusunun belirlenmesi bakımından önemlidir. Dağılımı yapılan her türlü olgu veya olay coğrafyanın inceleme ve araştırma konusu içerisinde yer alır.
Yatay Dağılış: Dağılışı olan konuların yatay bir şekilde dağılması, Örneğin tarım ürünlerin Türkiye’ye dağılışı
Dikey Dağılış: Dağılışı olan şeylerin harita üzerinde eş yükselti eğrisi kullanarak gösterilmesi. Örneğin Türkiye fiziki haritası bu türden bir dağılışa sahiptir.
Zamanda Dağılış: Dağılışın zaman aralığında gösterilmesi, Örneğin; Türkiye’nin geçmişten geleceğe nüfus değişim grafikleri gibiBüyük iklim tiplerinin dağılışı
Örneğin;
- Tropikal fırtınaların görüldüğü yerler
- Türkiye’de nüfusun dağılışı
- En çok göç alan yerler
2) Bağlantı İlkesi
Coğrafi olayların birbirleri ile olan bağlantılarının incelenmesidir. Coğrafyanın ilkesi olan her olay ve olgu yine coğrafyanın başka olay ve olgulara bağlı ve ilgilidir. Coğrafi olayların birbiri ile karşılıklı ilişkilerini araştırır. Bu nedenle coğrafi olaylar incelenirken aralarındaki karşılıklı ilişki yani bağlantıları ortaya koyar.
Örneğin;
- Su kaynakları ile tarım alanları bağlantılı mıdır?
- Güneş ışınlarının düşme açısı sıcaklığı etkiler mi?
- Yağış ile nem arasındaki ilişki nasıldır?
- Yer şekilleri ile yerleşme arasında nasıl bir ilişki vardır?
- Rüzgarın basınçla ilişkisi
- İklimin koşulları ile tarım ürünleri arasındaki ilişki
- Nem ile yağış arasındaki ilişki
- Yer şekillerinin yerleşme arasındaki ilişkisi
- Nüfus özellikleri ve ekonomik gelişmişlik arasındaki ilişki
3) Nedensellik İlkesi
Coğrafya bilimi bazı bilimlerde olduğu gibi olayların nedenleri ve sonuçları üzerinde durur. Coğrafi olayların neden sonuç içerisinde incelenir. Bilimsel olarak olayların nedenlerini ve sonuçlarını ortaya koymak önemlidir. Bütün bilimlerde olduğu gibi coğrafyada da “neden” sorusu sık sık sorulur Bu sorunun cevabı mutlaka verilmelidir. Çünkü her şeyin bir nedeni vardır. Coğrafyanın prensipleri
Öncelikle şu soruların cevaplarının bulunması gerekir.
- Neden böyle olmuştu?
- Ne zaman böyle olmuştu?
- Sonuçta neler ortaya çıkmıştı?
- Sorunlar karşısında çözümler neler olabilir?
Örneğin;
- Yağmur nasıl yağar?
- Deprem neden oluşur?
- Erozyonun nedenleri nelerdir?
- Neden deprem olur.
- Heyelan nasıl oluşur.
- Erozyonun nedenleri nelerdir.
- Küresel ısınmanın nedenleri nelerdir.
Coğrafyanın İlkeleri ve Coğrafya Bilimi
Coğrafya biliminin en önemli ilkesi dağılış ilkesidir. Dağılış ilkesi ve nedensellik ilkesi coğrafyanın temelini oluşturur. Coğrafyanın inceleme alanı çok geniştir. Bu geniş inceleme alanı içerisinde coğrafyanın ilgilendiği konu doğa ve insan etkileşimidir.
Coğrafya; yer şekilleri, yerleşme özellikleri, suların dağılışı, beşeri faaliyetler, toprak özellikleri, nüfus özellikleri, hayvan toplulukları iklim, bitki örtüsü vb konuları incelemektedir. Bu konuları incelerken olayların oluş nedenleri nedensellik, olayların yer yüzüne yayılışı dağılış, alaylar arası ilişki kurulması bağlantı ilkesi ile açıklanabilir.
Coğrafyanın ilkeleri pdf coğrafya ders notunu indirmek için tıklayınız.
https://drive.google.com/file/d/1yTK_tvQInqY_AKjhfRXNYwyYNUfOlNsH/view?usp=sharing
Coğrafyanın konusu ve bölümleri konusuna çalışmak için linke tıklayınız.
https://www.derscografya.com/cografyanin-konusu-ve-bolumleri/
