Türkiye’nin Gölleri ve Oluşumları

Türkiye’nin Gölleri ve Oluşumları Konu Anlatımı

Türkiye’de göller dengeli dağılmamıştır. Göllerin yoğunluk kazandığı alanlar Doğu Anadolu, İç Anadolu, Göller Yöresi ve Güney Marmara‘dır. Oluşumlarına göre göller doğal ve yapay göller olmak üzere ikiye ayrılır.

Tektonik Göller

Tektonik göller nasıl oluşmuştur.

(Bkz: derscografya.com/goller-ve-olusumlari-nelerdir/#Tektonik_Goller)

Marmara Bölgesi’nde: Manyas, Ulubat, Sapanca, İznik gölleridir.

Akdeniz Bölgesi’nde: Beyşehir, Eğirdir, Burdur, Acıgöldür.

İç Bölgesi’nde: Tuz, Akşehir, Eber, Ilgın, Seyfe gölüdür.

Doğu Anadolu Bölgesi’nde: Hazar, Hozapin (Aktaş) gölleridir.

Türkiye’nin belli başlı tektonik gölleri şu şekilde kodlama yapabiliriz. (BASİT MUHASEBE) veya daha az olanı (MUSİBET)

• Burdur
• Acıgöl
• Sapanca
• İznik
• Tuz
• Manyas
• Ulubat
• Hazar
• Akşehir
• Seyfe
• Eber
• Beyşehir
• Eğirdir

Karstik Göller

Karstik göllerin suları acıdır. Karstik göller nasıl oluşmuştur?

(Bkz. derscografya.com/goller-ve-olusumlari-nelerdir/#Volkanik_Goller)

Türkiye’de karstik göller şunlardır.

Göller Yöresi’nde: Salda ve Suğla gölleridir.

Batı Toroslar’da: Kestel, Elmalı, Karagöl, Avlan, Söğüt gölleridir.

İç Anadolu’da Obruk Platosunda: Kızören ve Timraş gölleridir.

Türkiye’nin başlıca karstik gölleri şu şekilde kodlama yapabiliriz. (KASKET)

• Kızören
• Avlan
• Salda
• Kestel
• Elmalı
• Timraş

Volkanik Göller

Volkanik göller krater, kaldera, maar çukurluklarının sular ile dolmasıyla oluşan göllerdir. Volkanik göller nasıl oluşmuştur?

(Bkz. derscografya.com/goller-ve-olusumlari-nelerdir/#Volkanik_Goller)

İç Anadolu Bölgesi’nde: Meke Tuzlası (maar gölü) ve bu göl yakında Acıgöl’de maar gölüne örnektir.

Doğu Anadolu’da: Nemrut Gölü (Kaldera gölü)

Isparta yakınlarında Gölcük Gölü (Krater gölü)

Volkanik göllerin kodlaması (MNG)

• Meke (maar gölü)
• Nemrut (kaldera gölü)
• Gölcük (krater gölü)

Buzul Gölleri

Türkiye’de buzul göllerinin görüldüğü yerler yüksek dağlarımızdır. Nasıl oluşmuşlardır?

(Bkz. derscografya.com/goller-ve-olusumlari-nelerdir/#Buzul_Golleri)

Türkiye’de buzul gölleri kodlaması (KASK)

• Kilimligöl
• Aynalıgöl
• Sat Gölü
• Karagöl

Doğal Set Gölleri

Doğal set gölleri çukur, vadi, koy veya körfezlerin önünün herhangi bir kütle ile kapanması sonucu oluşurlar.

Alüvyal Set Gölleri

Alüvyal set gölleri iki farklı şekilde gerçekleşir. Birincisi, alüvyonların bir derenin önünü kapaması ile oluşur. Ankara’daki Mogan ve Eymir gölleri ve Manisa’da yer alan Marmara gölü Adapazarı’nda Akgöl buna örnektir. İkincisi akarsuyun taşıdığı alüvyonlar kıyıda körfezlerin önünü kapamasıyla oluşur. Muğla’da yer alan Köyceğiz, ve Bafa (Çamiçi) gölleri buna örnektir.

(Bkz derscografya.com/goller-ve-olusumlari-nelerdir/#Aluvyal_Set_Golleri)

Alüvyal set gölleri kodlama (MEMBAK)

• Mogan
• Eymir
• Marmara
• Bafa (Çamiçi)
• Akgöl
• Köyceğiz

Heyelan Set Gölleri

Heyelan sonucu akarsu vadilerinin önünün tıkanmasıyla oluşmuştur. Trabzon’da Sera gölü, Erzurum’da Tortum Gölü, Bolu’da Abant, Yedigöller, Tokat’da Zinav gölü heyalan set göllerine örnektir.

Türkiye’de heyelan set gölleri kodlaması (SeTYAZ)

• Sera
• Tortum
• Yedigöller
• Abant
• Zinav

Volkanik Set Gölleri

Türkiye’de Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaygındır. Volkanik set gölleri nasıl oluşmuşlardır. Van, Erçek, Nazik, Haçlı, Balık Çıldır gölleridir.

(Bkz. derscografya.com/goller-ve-olusumlari-nelerdir/#Volkanik_Set_Golleri)

Türkiye’de volkanik set göllleri kodlaması (BaHÇEVaN) veya Erçekli Nazik Haçlı ile beraber Van Gölünde Balık tutarken Çıldırdı.

• Balık
• a
• Haçlı
• Çıldır
• Erçek
• Van
• a
• Nazik

Kıyı Set Gölleri

Kıyılarda koy ve körfezlerin önünün kıyı kordonları ile kapanması sonucu oluşur. Dalga biriktirmesi ile oluşan bu göllere lagün gölü de denir. Marmara Bölgesi’nde Büyük ve Küçük Çekmece, Terkos (Durusu), Çukurova deltasında Akyatan Gölü bu şekilde oluşmuştur.

Türkiye’de kıyı set gölleri kodlaması (BATaK) veya AT iki Çekmeceye

• Büyük Çekmece
• Akyatan
• Terkos
• a
• Küçük Çekmece

Karma Yapılı Göller

Oluşumunda birden fazla faktörün etkili olduğu göllerdir. Örneğin Van Gölü’nün oluşumunda hem tektonik hareketler, hem de volkandan çıkan lavlar etkili olmuştur. Bu nedenle karma yapılı bir göldür. Hem tektonik hem volkanik set gölüdür. Eğirdir ve Kovada gölü ise hem karstik hem tektonik karma yapılı göldür.

Baraj gölleri olarak adlandırılır. İnsanlar tarafından akarsu vadilerinin önlerine setler yapılarak oluşan göllerdir. Ülkemizde akarsular dar ve derin vadiler içinde aktığı için baraj yapımına uygundur. Türkiye’de bazı nehirler üzerindeki belli başlı barajlarımız.

• Fırat Nehri: Keban, Karakaya, Atatürk, Birecik ve Karkamış
• Dicle Nehri: Kralkızı, Ilısu, Batman, Dicle ve Devegeçidi
• Aras Nehri: Arpaçay, Karakurt
• Seyhan Nehri: Seyhan ve Çatalan
• Ceyhan Nehri: Sır, Aslantaş, Menzelet, Kartalkaya
• Manavgat Nehri: Oymapınar
• Gediz Nehri: Demirköprü
• Büyük Menderes Nehri: Kemer ve Adıgüzel
• Sakarya Nehri: Porsuk, Bayındır, Sarıyar (Hasan Polatkan) Gökçekaya ve Kurtboğazı
• Kızılırmak: Hirfanlı, Derbent, Kesikköprü, Altınkaya, Kapulukaya, Çubuk 1 ve 2
• Yeşilırmak: Almus, Hasan Uğurlu, Suat Uğurlu ve Kılıçkaya
• Çoruh Nehri: Muratlı, Borçka ve Deriner

• En büyük gölümüz : Van Gölü
• Sınır oluşturan tek gölümüz : Aktaş gölü (Gürcistan ile)
• Dünyanın tek traverten gölü : Otlukbeli gölü (Erzincan)
• En büyük kapalı havza gölümüz : Tuz Gölü
• Dünyanın 2.büyük kaldere gölümüz: Nemrut Gölü
• En büyük tatlı su gölümüz : Beyşehir Gölü
• Üzerinde taşımacılık yapılan gölümüz: Van Gölü
• Mavi bayraklı plaja sahip göller : Van Gölü, İznik Gölü
• Dünyanın nazar boncuğu : Meke Gölü
• Türkiye’nin Maldivleri : Salda Gölü
• NASA yarışmasında birinci olan gölümüz : Van Gölü
• En yüksek gölümüz :  Balık Gölü (Ağrı)
• En büyük baraj gölümüz : Atatürk Barajı
• Kış aylarında donan gölümüz : Çıldır Gölü
• Dünyanın en büyük sodalı gölü :  Van Gölü
• Nasreddin Hoca’nın mayaladığı göl : Akşehir Gölü
• İnci Kefali balığının yaşadığı göl : Van Gölü
• Yerleşim yeri bulunan tek gölümüz :  Beyşehir Gölü (Mada Adası)
• Elektrik üreten göller : Kovada, Beyşehir, Çıldır, Hazar, Tortum
• Milli Park olan göller : Yedigöller, Kovada, Beyşehir, Abant, Karagöl, Gala Gölü

Türkiye’nin gölleri önemli bilgiler kaynak : @cografyabilmeyengirebilir