9. Sınıf Ders Notları

Yer Şekillerini Gösterme Yöntemleri

Yer şekillerini gösterme yöntemleri coğrafya 9.sınıf Harita bilgisi ünitesi içerisinde işlenmektedir.Bu konu içerisinde Tarama yöntemi, Gölgelendirme yöntemi, Kabartma yöntemi, Renklendirme yöntemi, İzohips Yöntemi (Eş yükselti eğrisi) anlatılmaktadır.

Yer Şekillerini Gösterme Yöntemleri Nelerdir?

Tarama Yöntemi

Tarama yöntemi
Tarama yöntemi

Yer şekillerinin eğim durumuna göre çizgilerle gösterildiği yöntemdir. Bu yöntemde çizgiler eğim yönünde çizilen çizgilerle gösterilir. Bu yer şekillerini gösterme yönteminde eğimin fazla olduğu yerlerde çizgiler kısa, kalın ve sık, eğimin az olduğu yerlerde ise çizgiler uzun, ince ve seyrektir. Düz alanlar ise boş bırakılır. Çizgilerin uzanış doğrultusu eğim yönünü gösterir. Tarama yöntemiyle çizilen haritalar yüzey şekilleri hakkında genel bir fikir verir. Yer şekilleri hakkında ön fikir veren tarama tekniği günümüzde kullanılmamaktadır. Tarama yöntemi büyük ölçekli ve özel haritalarda kullanılır.

Gölgelendirme Yöntemi

Gölgelendirme yöntemi nedir?
Gölgelendirme Yöntemi

Yeryüzü şekillerinin bir yönden eğik açıyla aydınlatılarak çizildiği yöntemdir. Haritaların genellikle sağ üst köşesinden 45° açıyla ışık verilerek, ışığın vurduğu yerler açık, vurmadığı yerlerde koyu renkle gösterilmektedir. Yer şekillerini gösterme yöntemleri içerisinde yaygın olan bir yöntem değildir. Bu yöntemde profil çıkarmak yükseltileri bulmak imkansızdır. Çünkü yükselti basamakları bulunmaz.  Bu nedenle gölgelendirme yöntemi modern haritacılıkta yardımcı bir yöntem olarak kullanılır.

Kabartma Yöntemi

Kabartma yöntemi nedir?
Kabartma yöntemi

 Bu yöntemde yer şekilleri belli ölçek dahilinde küçültülerek, kabartılarak gösterilir. Bu türdeki haritalar yeryüzü şekillerinin üç boyutlu göstererek gerçeğe uygun gösterilmesini sağlar. Bu haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğun için kullanımı yaygın değildir. Kabartma haritaların yapımı, yıllar içinde teknolojiyle birlikte gelişmiştir. Önceleri alçı malzemesinden el yardımı ile göz kararıyla yapılan bu haritalar, günümüzde bilgisayar teknolojileriyle gerçeğine uygun olarak yapılmakta ve seri üretilmektedir. Bu haritalar, daha çok özel amaçlı yer şekillerini gösterme kullanımlarında yararlı olmaktadır.

Renklendirme Yöntemi

Renklendirme yöntemi nedir?
Renklendirme yöntemi

 Renklendirme yöntemi kullanarak hazırlanan haritalar (fiziki haritalar vb.) yerşekillerinin yükselti basamakları renklerle gösterilir. Yükseltisi az olan deniz seviyesinde ki yerler yeşil, yükseltinin 500 ile 1000 metre arası yerler sarı, 1000-1500 arası yerler tutruncu, 1500’den sonra açık kahverengiden koyu kahverengiye doğru gitmektedir. Bu yöntem kullanılarak hazırlanan haritalar yer şekillerini göstermez sadece yükselti basamaklarını gösterir. Ayrıca buzullar ve kalıcı karlar beyaz, su kaynakları ise mavi renkle gösterilir. Mavi renk koyulaştıkça derinlik artar.

İzohips (Eş yükselti) Yöntemi

 Deniz seviyelerine göre yükseltisi aynı bulunan noktaların birleştirilmesiyle oluşan eğrilerin kullanıldığı yöntemdir. İzohips eğrilerinin seyrek veya sık olması, yer şekillerine göre değişir. Deniz seviyelerine göre derinlikleri aynı noktaların birleştirilmesiyle oluşturulmuş eğrilere ise izobat  denir. Eş derinlik eğrileride denir. İzobat ile izohips eğrilerinin birleştiği nokta kıyı çizgisidir. Yer şekillerini gösterme yöntemleri içinde en sık olarak kullanılan bir yöntemdir. İzohips haritalarında harita kullanımını kolaylaştırmak için belli yükselti aralıkları farklı renkler ile gösterilir.İzohips Yöntemi

 

Yer Şekillerini Gösterme Yöntemleri Örnek Soru

I.Tarama yöntemi
II. Renklendirme yöntemi
III. Gölgelendirme yöntemi
IV. İzohips yöntemi
Harita çizimlerinde kullanılan yöntemlerden hangilerinin kullanım alanı diğerlerinden daha yaygındır?
A) I ve II                     B) I ve III                 C) II ve III               D) II ve IV         E) III ve IV

Doğru Cevap D Şıkkıdır.

Yer Şekillerini Gösterme Yöntemleri Bilgi Notu

Haritalar çizilirken yapılması gereken ilk iş haritanın kullanım amacını tespit etmektir. Haritalar coğrafi olaylarının anlaşılmasını sağlayarak yeryüzünü daha iyi tanımamızı sağlar. Kıymetli öğrenciler bol sorular çözerek harita bilgisinden yanlışlarınızı en aza indirebilirsiniz.

İzohipsler ve özelliklerine çalışmak için aşağıdaki linke tıklayınız.

derscografya.com/izohipsler-ve-ozellikleri/

Yer şekillerini haritalara aktarma yöntemleri konusunu MEB EBA üzerinden çalışmak için tıklayınız.

Bir yanıt yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu