Okyanuslar ve Denizler

Okyanuslar ve denizler dünyanın yaklaşık 3/4’ü (dörtte üçünü) oluşturmaktadır. Denizler ve okyanuslar dünyadaki suların yaklaşık %97’sini oluşturur ve bu sular tuzlu sulardan oluşur.

Okyanuslar ve Denizlerin Dağılışı

Kıtalar arasında büyük çukurları dolduran geniş ve derin tuzlu su kütlelerine okyanus denir. Okyanusların karaların iç kesimlerine veya kenar kısımlarına sokulmuş su kütlelerine deniz denir. Okyanuslar ve denizler yarım kürelere eşit dağılmamıştır. Güney Yarım Küre, Kuzey Yarım Küreye oranla daha fazla okyanus ve deniz suları ile kaplıdır.

Okyanusların Dağılışı

Dünya yüzeyinin büyük bir kısmını oluşturan üç büyük okyanus vardır. Okyanus ve denizler arasında bazı farklar bulunmaktadır. Okyanuslar denizlere göre daha büyük ve daha derin su kütleleridir. Denizlere oranla sıcaklık ve tuzluluk oranları daha az değişir. Dalga, gelgit ve akıntı gibi suların oluşturduğu hareketler denizlere oranla daha belirgindir.

Büyük (Pasifik) Okyanus

Devasa su kütlesi olan Pasifik Okyanusu 180 milyon km²’lik alanıyla Dünyanın en büyük okyanusudur. Asya, Okyanusya, Kuzey ve Güney Amerika kıtaları arasında yer alır.

Dünyanın en derin yeri, Filipinlerin doğusunda yer alan Mariana çukuru (11003 metre) bu okyanus üzerinde yer almaktadır. Büyük okyanusu çevreleyen kıta kıyıları dünyanın en büyük deprem kuşağı olan pasifik çemberi deprem kuşağını oluşturur. Ateş çemberi de adı verilen bu kuşakta volkanik faaliyetlerde etkin olarak görülmektedir.

Atlas (Atlantik) Okyanusu

106 milyon km²’lik alanınla Dünyanın en büyük ikinci okyanusu Atlas okyanusudur. Avrupa, Afrika, Kuzey ve Güney Amerika kıtaları arasında yer almaktadır.

Dünyanın en uzun okyanus altı sıradağı olan Atlas okyanusu ortası sırtları dünyada görülen üçüncü deprem kuşağını oluşturur. Bu kuşak üzerinde okyanus altı volkanik püskürmeler görülür.

Hint Okyanusu

75 milyon km²’lik alanıyla Dünyanın en büyük üçüncü okyanusu Hint okyanusudur. Afrika, Asya, Okyanusya ve güneyde Antarktika kıtaları arasında kalan okyanustur.

Denizlerin Dağılışı

Deniz karalar arasına veya kenarlarına sokulmuş su kütlelerine denir. Denizler okyanuslarla bağlantılarına göre İç deniz, kenar deniz olmak üzere ikiye ayrılır.

İç Denizler

Kıta içlerine sokulan, okyanuslardan boğazlar ile ayrılan denizlere iç deniz denir. Akdeniz, Karadeniz, Kızıldeniz ve Baltık Denizi iç denizlere örnek gösterilebilir.

Kenar Denizler

Okyanus ve kıtaların kenarlarında okyanuslardan ada yayları ile ayrılan denizlere kenar deniz denir.

Büyük Okyanus Kenar Denizleri: Çin denizi, Japon denizi, Ohotsk denizi, Bering denizi

Atlas Okyanusu Kenar Denizleri: Kuzey buz denizi, Kuzey denizi, Manş denizi, Karayip denizi, Meksika körfezi, Hudson körfezi, Skotya denizi, Gine körfezi, Biskay körfezi

Hint Okyanus Kenar Denizleri: Umman denizi, Bengal körfezi, Timor denizi

Okyanuslar ve Denizler Arasındaki Farklar

• Derinlik
• Tuzluluk
• Kapladığı alan
• Karalardan etkilenme ve karaları etkileme
• Suyun hareketliliği